Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια οξεία διαταραχή της εγκεφαλικής κυκλοφορίας που οδηγεί σε βλάβη του εγκεφάλου. Είναι μια από τις πιο επικίνδυνες καταστάσεις, που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Όσο πιο γρήγορα παρασχεθεί ιατρική βοήθεια, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες πλήρους ανάρρωσης. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς να αναγνωρίσουμε το εγκεφαλικό επεισόδιο και τι να κάνουμε πριν φτάσει το ασθενοφόρο.
Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο;
Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια οξεία διαταραχή της εγκεφαλικής κυκλοφορίας, η οποία προκαλεί βλάβη στον εγκέφαλο. Υπάρχουν δύο τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου:
Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο — Προκαλείται όταν η ροή του αίματος στον εγκέφαλο διαταράσσεται λόγω απόφραξης ενός αγγείου (θρόισμα ή εμβολή).
Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο — Συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο σπάει και προκαλεί αιμορραγία στον εγκέφαλο.
Αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο — Συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο σπάει και προκαλεί αιμορραγία στον εγκέφαλο.
Συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου
Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου μπορεί να εμφανιστούν πολύ γρήγορα. Είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί και να ξέρετε πώς να αναγνωρίσετε τα πρώτα σημάδια. Για αυτό, οι γιατροί χρησιμοποιούν τον γνωστό κανόνα FAST, ο οποίος βοηθά στην ταχεία διάγνωση ενός εγκεφαλικού επεισοδίου.
Συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου σύμφωνα με τον κανόνα FAST:
- F (Face — Πρόσωπο): Μπορεί να παρατηρηθεί ασυμμετρία στο πρόσωπο, με το ένα μέρος του προσώπου να πέφτει, ή το άτομο να μην μπορεί να χαμογελάσει ή να σηκώσει και τα δύο μέρη των χειλιών.
- A (Arms — Χέρια): Το άτομο δεν μπορεί να σηκώσει και τα δύο χέρια ή το ένα χέρι πέφτει.
- S (Speech — Ομιλία): Διαταραχές στην ομιλία: η ομιλία γίνεται ακατανόητη ή το άτομο δεν μπορεί να πει λέξεις ή φράσεις.
- T (Time — Χρόνος): Ο χρόνος είναι κρίσιμος! Εάν παρατηρήσετε έστω και ένα από αυτά τα συμπτώματα, καλέστε αμέσως το ασθενοφόρο. Όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο λιγότερες θα είναι οι βλάβες στον εγκέφαλο.
Άλλα συμπτώματα εγκεφαλικού επεισοδίου:
- Ξαφνικός, έντονος πονοκέφαλος χωρίς προφανή λόγο.
- Αίσθημα ζάλης ή απώλεια ισορροπίας.
- Διαταραχές στην όραση (μονομερή τύφλωση ή διπλωπία).
- Αίσθημα μούδιασμα ή αδυναμία στο πρόσωπο, χέρι ή πόδι, κυρίως από τη μία πλευρά του σώματος.
- Απώλεια συνείδησης ή σύγχυση.
Τι να κάνετε σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου: πρώτες βοήθειες
Αν υποψιάζεστε εγκεφαλικό επεισόδιο, είναι σημαντικό να παρέχετε άμεση βοήθεια και να καλέσετε το ασθενοφόρο. Η γρήγορη αντίδραση μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών και να βοηθήσει στην αποκατάσταση.
Καλέστε το ασθενοφόρο: Πρώτα, καλέστε αμέσως το ασθενοφόρο. Δώστε στον χειριστή ακριβείς πληροφορίες:
- Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Τον χρόνο που εμφανίστηκαν τα συμπτώματα.
- Την ηλικία και την κατάσταση του ασθενούς.
- Αν είναι δυνατόν, ενημερώστε για τον τύπο του εγκεφαλικού επεισοδίου (αιμορραγικό ή ισχαιμικό).
- Τοποθετήστε τον πάσχοντα σε άνετη θέση: Το άτομο πρέπει να τοποθετηθεί σε οριζόντια θέση με το κεφάλι ανυψωμένο. Αυτό βοηθά στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος και μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικής βλάβης. Αν αρχίσει να κάνει εμετό, γυρίστε τον προσεκτικά στο πλάι για να αποφύγετε τον κίνδυνο πνιγμού.
- Μην δίνετε φαγητό ή ποτό: Μην προσφέρετε φαγητό ή ποτό στον πάσχοντα. Τα τρόφιμα ή τα υγρά μπορεί να εισέλθουν στις αναπνευστικές οδούς και να προκαλέσουν πνευμονία, αφού μπορεί να έχει διαταραχθεί η κατάποση λόγω του εγκεφαλικού.
- Στήριξη και ηρεμία: Είναι πολύ σημαντικό να στηρίξετε συναισθηματικά τον πάσχοντα, για να μειώσετε την ανησυχία του. Η πανικός μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση. Μιλήστε του και θυμίστε του ότι η βοήθεια είναι καθ' οδόν.
- Καταγραφή της ώρας εμφάνισης των συμπτωμάτων: Αν είναι δυνατόν, σημειώστε την ώρα που εμφανίστηκαν τα πρώτα συμπτώματα του εγκεφαλικού επεισοδίου. Αυτό θα βοηθήσει τους γιατρούς να καθορίσουν πότε άρχισε το επεισόδιο και ποια θεραπεία θα πρέπει να χορηγηθεί.
Διάγνωση του εγκεφαλικού επεισοδίου
Αφού ο ασθενής μεταφερθεί στο νοσοκομείο, ο γιατρός θα πρέπει να διαγνώσει γρήγορα τον τύπο του εγκεφαλικού επεισοδίου, ώστε να ξεκινήσει την κατάλληλη θεραπεία. Οι βασικές μέθοδοι διάγνωσης περιλαμβάνουν:
- Αξονική τομογραφία (CT): Η βασική μέθοδος διάγνωσης του εγκεφαλικού επεισοδίου, που βοηθά στην ανίχνευση αιμορραγίας (αιμορραγικό εγκεφαλικό) ή ισχαιμίας (ισχαιμικό εγκεφαλικό).
- Μαγνητική τομογραφία (MRI): Παρέχει ακριβέστερη εικόνα των βλαβών του εγκεφάλου και της έκτασης της βλάβης.
- Αγγειογραφία: Χρησιμοποιείται για την εξέταση των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου για να εντοπιστεί απόφραξη ή ρήξη.
Θεραπεία του εγκεφαλικού επεισοδίου
Η θεραπεία του εγκεφαλικού επεισοδίου εξαρτάται από τον τύπο του και τον χρόνο που έχει περάσει από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
- Θεραπεία ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου: Η κύρια θεραπεία για το ισχαιμικό εγκεφαλικό είναι η θρομβόλυση — διάλυση του θρόισματος που μπλοκάρει το αιμοφόρο αγγείο. Αυτή η θεραπεία είναι αποτελεσματική μέσα σε 4,5-6 ώρες από την έναρξη του εγκεφαλικού επεισοδίου. Τα φάρμακα όπως ο ενεργοποιητής του πλασμινογόνου (tPA) μπορούν να διαλύσουν το θρόισμα και να αποκαταστήσουν την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Αν η θρομβόλυση δεν είναι δυνατή, ο ασθενής μπορεί να χρειαστεί αγγειοπλαστική ή τοποθέτηση stent για να αποκατασταθεί η ροή του αίματος.
- Θεραπεία αιμορραγικού εγκεφαλικού επεισοδίου: Το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο απαιτεί άμεση χειρουργική παρέμβαση για την ανακοπή της αιμορραγίας και την απομάκρυνση του συσσωρευμένου αίματος από τον εγκέφαλο. Σε μερικές περιπτώσεις, πραγματοποιείται χειρουργική αποκατάσταση των κατεστραμμένων αγγείων.
- Αποκατάσταση: Μετά την σταθεροποίηση της κατάστασης, ο ασθενής χρειάζεται αποκατάσταση για την αποκατάσταση των χαμένων λειτουργιών. Η αποκατάσταση μπορεί να περιλαμβάνει φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία, και ψυχοθεραπεία για την αποκατάσταση των γνωστικών λειτουργιών και της συναισθηματικής κατάστασης.
Πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου
Πολλά εγκεφαλικά επεισόδια μπορούν να προληφθούν ακολουθώντας έναν υγιεινό τρόπο ζωής και ελέγχοντας τους παράγοντες κινδύνου.
- Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης: Η υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) είναι ο βασικός παράγοντας κινδύνου για το εγκεφαλικό επεισόδιο. Η τακτική μέτρηση της πίεσης και η ομαλοποίησή της με φάρμακα και διατροφή μπορούν να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο.
- Διακοπή του καπνίσματος: Το κάπνισμα επιταχύνει την ανάπτυξη της αθηροσκλήρωσης και αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Η διακοπή του καπνίσματος βελτιώνει σημαντικά την υγεία των αγγείων.
- Υγιεινή διατροφή: Η σωστή διατροφή, πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, άπαχες πρωτεΐνες και υγιή λιπαρά, βοηθά στον έλεγχο της χοληστερόλης και μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
- Τακτική σωματική δραστηριότητα: Η φυσική δραστηριότητα ενισχύει την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία, κανονίζει την αρτηριακή πίεση και συμβάλλει στη γενική ενίσχυση του οργανισμού.
- Έλεγχος των επιπέδων σακχάρου: Ο διαβήτης αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, γι' αυτό είναι σημαντικό να παρακολουθείτε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να τα ρυθμίζετε με φάρμακα και διατροφή αν είναι απαραίτητο.
Συμπέρασμα
Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Η γνώση των συμπτωμάτων και οι σωστές ενέργειες μέχρι να φτάσει το ασθενοφόρο μπορεί να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη διάσωση της ζωής του πάσχοντα και στη μείωση των συνεπειών. Η γρήγορη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία, καθώς και η πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου, είναι τα βασικά στοιχεία για την αποφυγή αυτής της σοβαρής ασθένειας.
